Sobre a peza musical denominada
Alborada de Rosalía de Castro
Ao final de Cantares gallegos, Rosalía sitúa un poema que titula Alborada. Se no
resto do libro son os versos dos cantares populares os que dan pé á escritora para
crear os diferentes poemas, neste caso a autora segue o procedemento inverso,
compón unha letra para unha música. Así o deixa por escrito nunha nota ao pé de
páxina:
"A mais grande dificultade qu'achey prá escribir esta alborada foy o meu deseyo de
que sahise nún todo arregrada á música..."
Das alboradas que os gaiteiros tocan para espertar aos veciños nos días de festa,
Rosalía pasa a querer espertar a conciencia da "toleirona mocidád". É a mesma
chamada a espertar do "sono" que xa estaba no poeta Añón e que despois de Rosalía
quedará gravada para sempre no Himno de Pondal.
Paralelamente á sona do libro dos Cantares e ao proceso de mitificación da súa
autora, foi medrando primeiro a curiosidade, logo o interese e despois xa a necesidade
imperiosa de coñecer aquela música que inspirara a Rosalía, para poder cantar a súa
Alborada. É un proceso que vai de par do desenvolvemento dos coros galegos de
Perfecto Feijoo e da erudición folclórica de Casto Sampedro. Os dous pontevedreses
embárcanse na busca da fonte limpa daquela peza e mesmo en dúas ocasións,
Alexandra Murguía de Castro, a filla máis vella de Rosalía, canta para eles. Foi en
1912 e 1913, canto que trascribiu Isidro Puga.
Feijoo publicou por primeira vez unha versión para canto na Revista Mondariz,
número 38, en 1920. Casto Sampedro comezou entón unha polémica que continuou
varios anos, enfrentando ao rigoroso erudito co entusiasta activista. As versións non
acababan de cadrar e a letra non se acomodaba tan ben como debera á música que
trascribían. E volveron ás terras de Iria e daquela cantaron Xosé Hermida de Castro,
parente de Rosalía, o seu curmán Xosé Diéguez e mesmo buscaron ao gaiteiro
Gregorio Eiras, que tocaba a alborada que aprendera do seu pai , o tamén gaiteiro de
Lestrove, Clemente Eiras, posible fonte de Rosalía. Nesta ocasión foi o organista de
Iria, Alfonso Cardama, o trascritor da música. Outro crego dominico, José Sánchez
aínda achegou outra versión, segundo o canto de Xosé Diéguez.
Nunca se chegou a un acordo sobre cal era a verdadeira Alborada que cantaba Rosalía
de Castro. Non podía ser doutro xeito, estaban a tratar coa materia da que están feitos
os soños. Entraran no territorio do mito e aí todas as versións son verdadeiras.
Todo isto e moito máis cóntao Filgueira Valverde nun fermoso artigo publicado en El
Museo de Pontevedra, vol. XVI, 1962, pp. 54-62.
En 1920, os de Soutelo gravan unha ducia de pezas entre as que inclúen un arranxo
para gaita da Alborada de Rosalía de Castro, segundo Santos Rodríguez Gómez.
Velaquí a versión canonizada por Avelino Cachafeiro e os seus irmáns. O histórico
disco será a fonte onde beberán moitos gaiteiros posteriores como Ricardo Portela ou
mesmo Xosé Ferreirós que cos Faíscas do Xiabre rende tributo aos de Soutelo no seu
primeiro disco.
( Texto tomado do artigo publicado na Fundación Rosalía de Castro )
No hay comentarios:
Publicar un comentario